Laboratorija za fiziku

Aktivnosti

Laboratorij za fiziku je namijenjen za edukaciju studenata svih studijskih odsjeka na Fakultetu za metalurgiju i materijale Univerziteta u Zenici kroz predmete Fizika I i Fizika II.

U okviru predmeta FIZIKA I rade se između ostalih i slijedeće vježbe:

• • • određivanje toplotnog kapaciteta čvrstih tijela,
    • određivanje ubrzanja Zemljine teže,
    • provjera zakona za neke izoprocese,
    • određivanje gustoće čvrstih tijela i tečnosti,

a u okviru predmeta FIZIKA II:

• • • snimanje karakteristika triode,
    • provjeravanje Ohmovog zakona,
    • ispitivanje zavisnosti otpora od temperature,
    • određivanje brzine zvuka,
    • interferencija i difrakcija svjetlosti
    • određivanje magnetne indukcije ...

Laboratorija za toplotehniku

Aktivnosti

U laboratoriju za toplotehniku se organizuju praktične vježbe iz predmeta "Toplotehnika", "Termički agregati" i "Goriva i sagorijevanje". Pored edukacije laboratorij može pružati usluge na tržištu. U laboratoriju se vrše slijedeća ispitivanja:

• • • Ispitivanje toplotne moći čvrstih goriva
    • Ispitivanje toplotne moći plinskih goriva
    • Ispitivanje viskoziteta tečnih goriva
    • Određivanje plamišta tečnih goriva
    • Mjerenje temperature
    • Mjerenje pritiska
    • Termički tretman
    • Određivanje protoka pomoću mjerne prigušnice

Laboratorija za termičku obradu i metalografiju

Aktivnosti

• • • Edukacija studenata u oblasti metalografije (pripremanje uzoraka, mikroskopska analiza), termičke analize (dilatometrija, STA analiza) i termičke obrade.
    • Realizacija naučnih projekata.
    • Komercijalne usluge analize mikrostrukture, termičke analize i termičke obrade.

Rezultati

• • • Implementacija projekta: Opremanje laboratorija opremom za termičku analizu (dilatometar i STA uređaj)
    • Saradnja sa kompanijama u metalnoj industriji

Važni projekti

• • • Upotreba novih materijala u automobilskoj industriji, Fakultet prirodnih i tehnickih nauka Univerziteta u Ljubljani, Fakultet za metalurgiju i materijale Univerziteta u Zenici, 2010-2011;
    • Optimizacija termičke obrade čeličnih poluproizvoda za automobilsku industriju, Fakultet prirodnih i tehnickih nauka Univerziteta u Ljubljani, Fakultet za metalurgiju i materijale Univerziteta u Zenici, 2008-2010;
    • Osvajanje proizvodnje šipke za izradu prototipa rolera od superlegure NIMONIC 80A, Faza II, Br: E-1529-I, Januar-Septembar 2007;
    • Magnetske osobine amorfnog binarnog sistema Zr-3d, Fakultet za metalurgiju i materijale Univerziteta u Zenici, Prirodno matematički fakultet Univerziteta u Sarajevu, 2006-2007;
    • Proizvodnja metalnih pjena SFRS postupkom (Slip Reaction Foam Sintering), Fakultet za metalurgiju i materijale Univerziteta u Zenici 2006-2007;
    • Tehnologija proizvodnje nodularnog liva za zamjenu odlivaka od temper liva, Fakultet za metalurgiju i materijale Univerziteta u Zenici 2004-2005;
    • Osvajanje proizvodnje legure NITINOL u poluindustrijskim postrojenjima, Metalurški Institut " Kemal Kapetanović", Fakultet za metalurgiju i materijale Univerziteta u Zenici, 2002-2004;

Resursi

• • • Automatska precizna CUT mašina (Struers) za rezanje metalografskih uzoraka bez deformacija metala, elektroničkih komponenata, keramike, kompozita, kristala, sinterovanih karbida, minerala, vlaknima ojačanih materijala, biomaterijala itd.;
    • LabPress1-poluautomatska presa za vruće upresavanje metalografskih uzoraka (Struers);
    • Vakumat-Epovac (Struers) za hladno upresavanje poroznihmetalnih i nemetalnih uzoraka;
    • LabPol5-poluautomatski uređaj za brušenje i poliranje uzoraka (Struers) sa LaboDoserom;
    • Dilatometar DIL-402 C/7/G (Netzsch) za analizu metalnih i nematalnih materijala (do 2000C). Može se koristiti za linearno termičko širenje, koeficjent termičkog širenja, temperaturu sinterovanja, stepen skupljanja, volumetrijsko širenje, promjenu gustine, određivanje tačke omekšavanja, fazne transformacije itd.;
    • Optički mikroskop sa digitalnom kamerom Color View III (Olympus)-uvećavanje 50-1000x;
    • Stereo mikroskop Leica sa ICD ditalnom kamerom i uvećanjem 8-60x;

Laboratorij za nemetalne materijale

Aktivnosti

• • • Djelatnost laboratorija vezana je za ispitivanja cementa, kreča, gipsa, asfalta, maltera, svježeg i očvrslog betona, betona u konstrukcijama, i prefabrikata, glina, opekarskih proizvoda, i drugih vrsta građevinskih materijala.
    • Pored ispitivanja komercijalnih građevinskih materijala laboratorij se bavi i ispitivanjem različitih prirodnih i otpadnih materijala, nusprodukata iz proizvodnje raznih grana industrije i iznalaženjem mogućnosti njihovog zbrinjavanja i primjene u građevinarstvu i proizvodnji novih materijala, kao i istraživanja sa ciljem povećanja trajnosti betonskih konstrukcija.
    • U laboratoriju se realiziraju eksperimentalni programi doktorskih disertacija, magistarskih teza i diplomskih radova, kao i laboratorijske vježbe stručnih predmeta Odsjeka za materijale i Odsjeka za hemijsko inžinjerstvo Fakulteta za metalurgiju i materijale, te Odsjeka za inžinjerski dizajn proizvoda mašinskog Fakulteta, i Odsjeka za građevinarstvo Politehničkog fakulteta.

Rezultati

Završeni istraživački projekti:

• • • Strukturne i fazne transformacije gline u procesu sinterovanja, doktorska disertacija
    • Definisanje uslova sinteze amorfnog SiO₂, punila za gumu, precipitacijom iz rastvora Na-metasilikata, doktorska disertacija

Istraživački projekti koji su u fazi realizacije:

• • • ·         Utjecaj sastava visokoaluminatnih multikomponentnih mješavina na svojstva vatrootpornih betona, magistarska teza
    • Ocjena pouzdanosti primjene DTA, TG i dilatometrije u procjeni uticaja uticaja glinca na glinenu smjesu za opekarske proizvode, magistarska teza

Komercijalne usluge

U saradnji sa Institutom „Kemal Kapetanović“ Laboratorij vrši ispitivanje građavinskih, vatrootpornih i keramičkih materijala kao i sirovina. U Laboratoriju se vrši ispitivanje prirodnih materijala nemetaličnog porijekla, te nusproizvoda industrijskih procesa, u cilju utvrđivanja mogućnosti njihove praktične primjene. Također, Laboratorij pruža usluge izrade  receptura za betonske i asfaltne mješavine.

Najvažniji prototipovi

Vatrostalni materaijali na bazi mulita

Na osnovu provedenih ispitivanja: rendgenska fluorescentna analiza (XRF), diferencijalna termička analiza (DTA), infracrvena spektroskopija (IRS) skenirajuća elektronska mikroskopija (SEM), rendgenska difrakcija (XRD), ispitivanje zagrjevnim mikroskopom i laserskim analizatormom raspodjele veličine čestica, utvrđena je mogućnost dobivanja keramike na bazi mulita iz domaće gline iz ležišta „Klokoti" Busovača i glinice iz Tvornice glinice „Birač" A.D. Zvornik.

Precipitirani SiO2

Za pripremu precipitiranog SiO2 visokog stepena disperznosti korištena je metoda dvostepene sinteze iz rastvora Na-metasilikata. U prvoj fazi procesa rastvor je karbonatiziran plinskom smjesom CO2 i zraka, a u drugoj je slijedilo uvođenje HCl u reakcioni sistem do zadate pH vrijednosti. Ispitan je uticaj procesnih parametara na svojstva produkata precipitacije i utvrđeno je da su ključni parametri polazna koncentracija SiO2 u rastvoru Na-metasilikata i temperatura precipitacije. Karakterizacija uzoraka precipitiranog SiO2 je izvršena skenirajućom elektronskom mikroskopijom, mjerenjem apsorpcije ulja i specifične površine, te ispitivanjem raspodjele veličine čestica i deaglomeracije pomoću laserskog analizatora veličine čestica.

Resursi

• Hofmanova visokotemperaturna peć HT2000.20;
• Hofmanova komorna peć K3/1300°C;
• Dilatometar NETZSCH DIL 402C;
• Simultani termički analizator NETZSCH STA 409CD;
• Ultrazvučni uređaj Palmer High Technology;
• Hidarulična presa MATEST (pritisak 2000KN, savijanje 150 kN);
• Uređaj za ispitivanja otpornosti na udrano-habajuća opterećenja (Los Angeles );
• Set opreme za Maršalov test;
• Laserski analizator veličine čestica;

Laboratorija za ispitivanje osobina livničkog pijeska

Aktivnosti

Laboratorij se koristi za pripremu pješčanih mješavina i ispitivanje njihovih svpojstava.

Rezultati

Rad na nekoliko Doktorskih teza i projekata iz oblasti livenja metala.

Važni projekti

• • • Istraživanje na polju nodularnog liva (suradnja sa livnicom „Novi život");
    • Istraživanje na polju novih materijala na polju autoindustrije (Međunarodni projekat u suradnji sa Univerzitetom u Ljubljani);

Oprema

• • • GF laboratorija za ispitivanje svojstava pješčanih mješavina;
    • Mjerač veličine i distribucije veličina čestica „ParticalSizer" (do 0,01mikrometar);

Komercijalne usluge

Obuka uposlenika u livnicam za rad na pripremi uzoraka i ispitivanju kaluparskih materijala i svojstava odlivaka.